Sabtu, 09 Januari 2016

Geguritan



Geguritan

Geguritan yaiku iketaning basa kang memper syair, mula ana sing ngarani manawa geguritan iku syair Jawa gagrag anyar. Tembung geguritan asale saka tembung gurita, tembung gurita owah-owahan saka tembung gerita. Tembung gerita linggane gita tegese : tembang utawa syair.
Geguritan sakawit tinemu ing lagu-lagu dolanan, saiki mujudake wohing kasustran puisi kang warna-warna wujuding dhapukane. Maca geguritan kuwi beda karo maca waca liyane. Ana cara lan pathokane dhewe. Cara lan pathokan kuwi antarane : kedal, cara pangucape lan gaya basa kang kudu premati. Iku kabeh perlu diwigatekake supaya sing ngrungokake bisa nangkep kaendahan lan surasane geguritan kang kowaca.
Geguritan uga diarani puisi jawa modern. Pangracike mardika, yen puisi lawas tembunge kaiket dening paugeran tartamtu kayat guru lagu, guru wilangan, guru gatra lan sapanuggalane kaya tembang macapat. Puisi Jawa modheren mujudake ekspresi jiwane penyair sajroning nanggapi bab-bab kang dialami, kahanan sakiwa tengene, panguneg-uneg, gegayuhan, wawasan, lan liya-liyane. Geguritan akeh kapacak ing kalawarti basa Jawa, luwih ngrembaka tinimbang crita cekak, uga luwih subur tinimbang tembang macapat.
Para pujanggga kang nganggit geguritan Jawa antarane :
1.    Suhindriyo                        : anggitane Bima Lukar, Wayah Srengenge Mlethek
2.   Krishna Miharja                : anggitane Langit, Pasar, Kori, Nalika Tangi
3.   Turiyo Ragilputra               : anggitane Badhar, Aku Kangen, Tembang Grimis, Donga Bocah Piatu, Tangise Anak-anak Zaman
4.   Yan Tohari                        : anggitane Muksa, Wengi Putih, Dadi Sapu Berang, Tekamu Prasasat Angin
5.   R. Intan                            : anggitane Dayaning Sastra
6.   Subagya Ilham Natadijaya : anggitane Gelenging Tekad
7.   St. Lesmaniasita                : anggitane Kowe Wis Lega
8.   Mulyana Sudarma              : anggitane Guguh Binangun
9.   Rakhmadi                          : anggitane Panyendhu
10. Ani Sumarna                     : anggitane Sukareja
11.  Muhammad Nursaid           : anggitane Geguritan Abang Putih
12. A.S Yasman                       : anggitane Pitutur
13. Eko Raharjo                      : anggitane Mbok Aku Nyuwita
14. A.Y Untung                       : anggitane Angin
15. Eman Suwarto                   : anggitane Gurit Pari
16. Jaimin K                           : anggitane Kaya Ngimpi
Tuladha geguritan.
Tekamu Prasasat Angin
Dening : Yan Tohari

Kalamun kaduga kita mamiling
Tetela pucuk alang-alang iku sing asring sesambat
Ngrerintih, tetangisan, ngaru-aru sauruting rumambate angin
Geneya titimangsa lirwa mring sesanggeman
        Coba delengen mring eseming
        Kembang-kembang mawar
        Ngebaki tamansari pojok kutha, pamer ganda angambar

        Melingake segerombolan kupu-kupu padha andon tresna
        Saiba ngujiwat yen ati katingset ing tali asmara
Banjur nganti kapan sakabehe kudu angrantu
Sapinggiring alun-alun iki, sliramu nate nulis prasetya
Sapinggiring sendang iki, sliramu nate ngengundang
Ewasemana, tekamu nganti saiki prasasat angin
Tanpa gatra, tanpa sabawa...
Kapethik saka Jagad Jawa

Tangise Anak-anak Zaman
Turiya Ragilputra

Pirengna bareng lakune angin, swara gadhuh ngebaki langit
Sawise mataun-taun kali kasatan banyu
Lemah bengkah kasatan embun, lan jingglang purnama
Kelangan gumyak bocah gojegan

O, ing kene wis maabad watu-watu gumlundhung sadawane wengin
Nggawa geni kamurkan kasumat maut : paprangan!
Bumi tinindhih wit-witan ambruk
Bleduge sumawur ngurugi swarga
Suprandene marang sapa kudu tetambuh
Atas kepribaden sing ginadhe tangan mungsuh

Iki zaman tangise anak-anak piatu
Jaman runtuhe eluh kancintakan kum ibu
Kembang luruh luntur lentrih
Penyair bisu. Tangan kelu koncatan tasbih
Musna regane muksa sukmane
Lan guritan kepayahan
Ilang wujud
Absurd!

Bosnia! Bosnia!
Ing endi papan kanggo ndhedhar rasa asih
Muji Allah kanthi ati wening pangucap fasih
Sakliyane paprangan! Pirengna ing kalbumu
Marang sapa bayi-bayi bakal necep banyu susu
Marang sapa bocah-bocah takon kubure ibu
Sadawane dalan, o getih tumetes angganda wangi
Tilase subur kanggo ndhedher tanduran mlathi

Tidak ada komentar:

Posting Komentar