Maneka Warna Upacara

Maneka Warna Upacara

Mligi kanggo mimbuhi kawruh bab upacara ningkah adat Jawa

Ing bab ningkah cara Jawa,ana sawetara pakulinan mligi kang katindakake, gayut karo kang diningkahake. Dheweke iku statuse ana ing kaluwarga kepiye. Upamane : randha apa dudha, anak ragil utawa wuragil, nglangkahi, lan liya-liyane. Upacara mligi kang sok-sok ditindakake upamane :

A. Upacara Bubak Kawak

Upacara bubak kawak iki katindakake nalika ijabe anak barep. Upacara panggih tetep dianani. Mung wae ing kene bapakne manten putri ngombe rujak degan. Sawise ibune manten putri menehi rujak marang bojone lan banjur diombe, tumuli nakoni : “apa rujake kurang enak?”diwangsuli : “ rasane enak lan seger!”. Rujak mau banjur diwenehake marang kang wadon maneh, supaya melu ngicipi. Sawuse ngrasakake nuli kandha “ pancen nyata rujak degan iki enak lan seger”. Sabanjure rujak mau diwenehake marang manten sakloron supaya padha ngicipi.   

B. Upacara Tigas

Upacara tigas iki mung mligi ditindakake ana ing akad nikah antarane jaka lan prawan lan tetep nganggo upacara panggih.

C. Upacara Langkahan

Upacara langkahan iki katindakake manawa calon manten putri anggone ningkah luwih ndhisik katimbang kakange kang durung nikah. Sadurunge akad nikah, calon manten putri kudu jaluk idin marang kakange kang dilangkahi. Tumindake bab iki lumrahe diwiwit sadurunge midodareni. Jalaran upacara iki asipat mirunggan, mula lumrahe mung sineksenan dening kaluwarga. Biyen upacara iki katindakake ing sangareping senthong utawa kamar tengah, nanging samengko iki katindhakake ing kamar manten.

Sadurunge upacara langkah katindakake, kakangne lan bakyune siyaga nganggo dandanan Jawa lan lungguh ing sila utawa timpuh ing papan kang wis dicawisake. Dene urut-urutane tumindak mangkene :

1. Calon manten ngadhep kakang utawa bakyune kanthi lungguh timpuh lan nuli nyembah sinambi kandha utawa ngomong: “ kangmas utawa bakyu, kkula nyuwun idin badhe ngrumiyini lumampah, saha nyuwun pangestu, mugi-mugi lampah kula kekalih samangke dumugi papan kang kula sedya lan manggih seneng, tinebihna ing rubeda sambekala, amin.”

2. Sawise ngucap mangkono mau, nuli calon manten sungkem karo ngambung dhengkule tengen dikantheni niat utawa sedya kang tandhes temenan. Kangmase utawa mbakyune nampa sarana numpangake tangane ana ing pundhake kiwa tengen adhine sinambi mangsuli : “ dak paring idin lan palilah lumakua dhisik, slamet ora kurang sawiji apa, tekan papan kang kok tuju. Muga-muga Gusti Kang Maha Agung tansah maringi seneng ing sapandhuwure lan aku enggal nututi. Amin.” Nuli calon manten lungguh maneh ing papan sekawit banjur masrahake sanggan kang wujud : pisang raja, kembang telon lan benang lawe serta tali asih utawa tandha mata, bisa wujud apa wae.

D. Upacara Tumplak Punjen

Upacara tumplak punjen lumrahe ditindakake nalika wektu ijab kanggo anak wuragil. Sarat-sarat kudu dicukupi ing upacara tumplak punjen iki yaiku gawe kanthongan-kanthongan cilik kang nuli diiseni : dhuwit receh utawa logam, empon-empon, beras kuning lan kembang sritaman. Ngenani akehe dijumbuhake karo kekuwatane.

Kabeh kanthongan cilik-cilik mau dicemplungake bokor kang uga isine padha karo kanthongan cilik-cilik mau. Sabanjure kanthongan-kanthongan cilik mau didum-edumake dening ibune manten marang anak-anake kabeh, wiwit saka kang barep tekan wuragil kang bakal dadi manten. Turahane diwewehake marang para tamu. Sabanjure wiji-wiji kang ana ing bokor siyaga kasebar kanggo putu-putune kareben ora ana kang keri. Upacara tumplak punjen iki ditindakake sadurunge upacara sungkeman. Persise sawise upacara kacar-kucur utawa tampa kaya lan sadurunge wong tuwane manten kakung dipethuk.

E. Upacara Macul Tumpeng

Upacara macul tumpeng iki katindakake wektu ijab antarane sedulur misan utawa nunggal embah buyut lan manut sarasilah manten wadon luwih tuwa katimbang manten kakung. Tumindake kudu didhisiki nganggo sarat manten kakung macul tumpeng, sabanjure kanthi ngadeg, nrajang benang lawe. Upacara iki ditindakake sadurunge upacara panggih.

Sewalike manawa manut salasilah, manten kakung kang luwih tuwa katimbang manten putri, mula manten kakung ora kudu macul tumpeng, ananging cukup srana nrajang bolah lawe wae. Sawise iku ditindakake upacara panggih.

F. Upacara Nyiram Bugel

Nalika sajroning nindakake akad nikah mantene wis randha, nanging durung duwe anak (randha kembang)sarat kang kudu dilakoni yaiku manten kakung nyiram bugel, yaiku kayu kang wis diobong kanggo olah-olah lan isih mengangah (ana genine). Upacara iki katindakake ing sangarepe lawang, sadurunge upacara panggih. Sawalike manawi kang nindhakake ijab antarane prawan karo dudha durung duwe anak, kang nindakake nyiram bugel manten putri, uga amna ing ngarep lawang sadurunge upacara panggih.

(kabesut saking : sempulur No.07/11/2013/ Heni TH)