Unggah-ungguh
Basa
1. Undha-usuking
Basa Jawa (Gagrag Lawas)
a. Basa Ngoko
1) Ngoko Lugu
2) Ngoko Andhap
: a) Antya Basa
b) Basa
Antya
b.
basa Madya
1) Madya Ngoko
2) Madyantara
3) Madya Krama
c. Basa Krama
1) Ramantara
2) Mudha Krama
3) Wredha Krama
4) Krama Inggil
5) Krama Desa
d. Basa Kadhaton
e. Basa Kasar
2. Undha-usuking
Basa Jawa (Gagrag Anyar)
No.
|
Unda-usuking Basa Jawa
|
Tataran Tembung
|
Tataran Rimbag
|
||||
Ng
|
Kr
|
Kr lg
|
Ng
|
Kr
|
Kr lg
|
||
1.
|
Ngoko
|
√
|
-
|
-
|
√
|
-
|
-
|
2.
|
Ngoko Alus
|
√
|
-
|
√
|
√
|
-
|
-
|
3.
|
Krama
|
-
|
√
|
-
|
-
|
√
|
-
|
4.
|
Krama Alus
|
-
|
√
|
√
|
-
|
√
|
√
|
Basa Ngoko Lugu yaiku wujuding basa kang
tembung-tembunge ngoko kabeh, kalebu wuwuhane, dene pigunane utawa trep-trepe
dianggo :
a. Marang
sapadha-padha kang wis kulina.
b. Bocah karo
bocah.
c. Wong tuwa
marang anak/kang luwih enom, lan
d. Ngudarasa
utawa yen pinuju mbatin.
Tuladha :
·
Esuk mau kowe apa ketemu Wisnu, Wan?
·
Kowe sesuk dolan omahku ya, Ris?
·
Aku karo adhiku seneng dolanan bal-balan.
·
Vid, ayo yen wayah sinau ndang mlebu kamar!
·
Apa kowe gelem dak ajak nonton wayang kulit, Wik?
·
Adhik tuku buku “ Pinter Basa Jawa ” ana ing toko Gramedia.
Basa Ngoko Alus yaiku wujuding basa kang
tembung-tembunge ngoko kacampuran basa krama alus, dene wuwuhane ajeg ngoko,
pigunane utawa trep-trepane dianggo :
a. Wong tuwa
marang wong kang luwih enom nanging sing tuwa kalah pangkat (kalungguhane)
utawa sing enom mau isih diajeni.
b. Wong sing
padha tuwane kang srawunge wis kulina.
c. Adhi marang
kakange sing wis kulina, lan
d. Bojon priyai
marang kakunge/sing kakung.
Tuladha :
·
Mbak Tata, aku nyuwun tulung gawekna cakepan tembang.
·
Dhik, wis yah mene kok durung tindhak dhines?
·
Aku wingi ngerti pakdhe lan budhe tindhak nitih mobil.
·
Ibu tindhak pasar mundhut klambi kanggo adhik.
·
Panjenengan kersa tindhak mrene ora, mas?
·
Budhe nimbali Iwan, didhawuhi matur marang Bapak bab arisan
sepedha motor.
Krama yaiku wujuding basa kang pigunane utawa
trep-trepane dianggo :
a. Bocah marang
wong tuwa utawa kang luwih diajeni.
b. Wong sing
lagi wae kenal.
c. Wong tuwa
marang wong enom kang isih ngajeni banget.
Tuladha :
· Sampeyan
mundhut menapa?
· Nyuwun
tulung sampeyan pendhetaken kalawarti punika.
· Menapa
sampeyan wau enjng sampun sarapan?
Krama inggil yaiku wujuding basa kang
pigunane utawa trep-trepane dianggo :
a. Bocah marang
wong tuwa
b. Wong enom
marang sing luwih tuwa sing isih ngajeni.
c. Siswa marang
guru.
Tuladha :
· Bapak menapa
panjenengan pirsa dalemipun Pak Brata?
· Simbah
punika tindakipun sampun radi rendhet.
· Menapa
panjenengan sampun dhahar?
Tidak ada komentar:
Posting Komentar